Aan de Wereld!

In de Volkskrant van 1 februari wordt Thierry Baudet geconfronteerd met zijn uitspraak dat de Joodse zakenman George Soros corona binnengebracht zou hebben. De politicus herinnert zich niet dat gezegd te hebben, maar als hij het gezegd heeft, dan was het evident een grap geweest. Deze grap zou hij gemaakt hebben met een glas op, ruziënd over de muziek en terwijl het laat was en hij moe was. Wel het juiste moment voor zo’n grap.

         Maar dan: ‘Ik kreeg een brief van de erven van Gerard Reve, een sympathiserende brief. Daarin stond dat Reve die verdomde letterlijkheid in Nederland zo hekelde. Dat is iets wat ik hier ook bespeur, die obsessie, een soort van scholastiek, van…’ Hij verheft zijn stem: ‘Heb je dat letterlijk gezegd! Terwijl, jongens: het is een belachelijke opmerking.’

         Wie zijn de Erven Gerard Reve? Niemand anders dan Joop Schafthuizen. Waarom gebruikt Schafthuizen de aanduiding Erven Gerard Reve? Om zijn woorden meer gewicht te geven? Om zijn eigen besmette naam niet te hoeven gebruiken? Schafthuizen stelde zich, ook toen Reve nog leefde, al op als diens plaatsbekleder op aarde en blijkbaar wil hij daarmee doorgaan nu de wurmen zich over Reve zelf ontfermd hebben. Zou Baudet zich ook op die sympathiserende brief beroepen hebben als die ondertekend was door Joop Schafthuizen? Ik denk van niet. Hier is dus sprake van misbruik van Reve’s naam.

         Maar er is meer. Wat bedoelde Reve als hij de vloek van de letterlijkheid en de symboolblindheid hekelde? Hij had dan het oog op het onvermogen om de hogere bedoeling te willen zien achter het verhaal, het dogma, de droom. Reve vindt bijvoorbeeld dat men de maagdelijke geboorte van Maria niet als een historische, maar als een religieuze werkelijkheid moet zien.

         Als Joop Schafthuizen en Thierry Baudet dit standpunt van Reve willen toepassen op een dubieuze opmerking over George Soros, dan maken ze zich schuldig aan een uiterst banale interpretatie van wat Reve bedoelde en blijken ze ze zelf aan de vloek van de letterlijkheid te lijden.

         Een politicus moet zo duidelijk mogelijk zijn in zijn uitingen. Als je Reve’s uitspraken over letterlijkheid gebruikt om als politicus je straatje schoon te vegen, dan zeg je eigenlijk: ik roep maar wat, neem het vooral niet serieus. Het doet me denken aan de vorige keer dat bij Forum dubieuze uitspraken tot ophef leidden. Om te bewijzen dat hij niets met antisemitisme en dergelijke te maken had, beriep Baudet zich toen op het verzetsverleden van zijn grootouders. Wat natuurlijk niets bewees, want deugen is nu eenmaal niet erfelijk.

         Mensen vragen zich wel eens af wat die-of-die van dat-of-dat gevonden zou hebben als die nog in leven was geweest. Soms uit weemoedige interesse, soms om iemand ideologisch aan zijn kant te krijgen. Zo’n vraag beantwoorden is meer iets voor mediums (die overigens nog nooit iets leesbaars tevoorschijn hebben gebracht in hun contact met de geest van grote geesten). De omstandigheden veranderen en mensen zijn onvoorspelbaar in hun opvattingen. Je kunt er gewoon niet veel zinnigs over zeggen. Dat Baudet kennelijk Reve postuum in zijn club wil inlijven, is een vorm van grafschennis (dat laatste is niet letterlijk bedoeld).